Hannibal in de Alpen | De vergeten oorlog

Tag: Hannibal in de Alpen (Pagina 2 van 3)

Savanne- of bosolifanten?

Beeldje van een krijgsolifant uit Pompeii (Museo Archeologico Nazionale, Napels)

Een vaak terugkerende vraag is die naar de herkomst van de Karthaagse krijgsolifanten. Het wapen is vanuit India geïntroduceerd in de legers van het Seleukidische Rijk (in Iran, Irak, Syrië en Turkije), maar het is weinig aannemelijk dat ook de Karthagers Indische olifanten inzetten.

Uit Polybios’ beschrijving van een gevecht tussen de Seleukiden en de Ptolemaiën van Egypte blijkt dat de laatsten kleinere olifanten hadden dan hun vijanden. Dit suggereert dat ze niet beschikten over Afrikaanse savanneolifanten, die groter zijn dan de Indische. Al sinds de jaren vijftig nemen oudhistorici daarom aan dat de Ptolemaiën Afrikaanse bosolifanten benutten, die inderdaad kleiner zijn. Ook de Karthagers, die nog verder van India af woonden, zouden zich hiervan hebben bediend. De aanname was dat bosolifanten, die tegenwoordig voorkomen in het tropisch regenwoud van Kameroen, destijds ook leefden in Eritrea, van waaruit ze dan naar Egypte en Karthago werden geëxporteerd.

Lees verder

Welkom op deze blog

Volgende week dinsdag ligt mijn nieuwe boek Hannibal in de Alpen in de winkel. Het gaat over de route die het Karthaagse leger heeft genomen van het dal van de Rhône naar de vlakte van de Po. Dat is een triviale kwestie waar verbijsterend veel over is geschreven. De ondertitel is echter exact: het gaat over Een puzzel uit de Oudheid. Het gaat dus niet over de oplossing. We kunnen namelijk niet weten door welke rivierdalen, langs welke Keltische heuvelforten en over welke pas de soldaten zijn getrokken. Het vraagstuk leent zich echter uitstekend om u te tonen wat oudheidkundigen nu eigenlijk doen. En dáár gaat het boek over.

Oudheid, oudheidkunde en oudheidkundigen

Het gaat dus over de wijze waarop ze middeleeuwse manuscripten gebruiken om antieke teksten te reconstrueren. Het gaat over de stereotypen die we kunnen herkennen in antieke teksten. En het gaat over de manier waarop de literaire doelen die de auteurs van onze bronnen zich stelden, hun presentatie beïnvloedt van de feiten die wij zouden willen kennen. Verder gaat het over het antieke landschap, want ook al zijn er geen bergpassen bij gekomen, er zijn rivierlopen van karakter veranderd. Daarom gaat het ook over paleohydrologie en klimaatreconstructie. Bovendien gaat het over etnografie en over biologie. Het zijn allemaal onderwerpen waarmee een oudheidkundige zich bezig moet houden.

Lees verder

Gehuchten in het voorgebergte

Gereconstrueerde La Tène-boerderij

In zijn verslag van Hannibals tocht naar de Alpen vertelt de Romeinse geschiedschrijver Titus Livius dat de Karthagers ergens in het voorgebergte een grote versterking overvielen en daarna de viculi, “gehuchtjes”, in de omgeving. Bij de andere bron, de Griekse historicus Polybios, ontbreekt dat laatste.

Dit is een interessant gegeven, want Livius’ informatie oogt betrouwbaar. Dat suggereert dat hij zijn informatie niet heeft ontleend aan Polybios, zelfs al lijken de twee teksten vaal zeer sterk op elkaar. Er zijn nog meer van dit soort stukjes informatie die weggeven dat Livius niet Polybios navertelt, maar dat de twee auteurs dezelfde bron gebruiken.

Lees verder

De Col de Montgenèvre

Montgenèvre

Voor het laatste van de filmpjes die mijn zakenpartner en ik over Hannibal in de Alpen maakten, wilden we toch echt over een Alpenpas reizen. Dat was nog niet zo eenvoudig. De coronabeperkingen maakten een bezoek aan Italië namelijk praktisch onmogelijk. We zijn niet verder gekomen dan het wintersportdorp Montgenèvre. Lopend in de regen leg ik aan de camera uit dat er diverse dingen zijn die we weten over de pas waarover Hannibal naar Italië kwam, en dat de Montgenèvrepas aan vrijwel alle criteria voldoet.

Dit was het laatste van zeven korte filmpjes. In het eerste daarvan legde ik uit dat onze reconstructie van Hannibals krijgsplan afhankelijk is van de plek waar hij de Rhône overstak. Die kennen we echter niet. Een volgend filmpje behandelde het lokaliseren van de woonplaatsen van antieke stammen. Die kunnen overal hebben gewoond. Het  derde filmpje behandelde ik de vraag of een bekend IJzertijdfort ook het fort was dat Hannibal stormenderhand innam. Opnieuw: we weten het niet.

Lees verder

Bezocht Hannibal Briançon?

Het Gallische heuvelfort bij Briançon

In Hannibal in de Alpen, dat volgende week woensdag wordt gepresenteerd, behandel ik de onmogelijkheid vast te stellen waar de Karthaagse generaal met z’n olifanten de Alpen is overgestoken. Ik benut die onbelangrijke vraag om te tonen hoe veelkleurig mijn vak is en om uit te leggen dat de dingen verkeerd gaan als de kennis van onderzoekers onvoldoende breed is.

In een eerste filmpje legde ik uit dat onze reconstructie van Hannibals krijgsplan afhankelijk is van de plek waar hij de Rhône overstak. Een tweede filmpje behandelde het lokaliseren van de woonplaatsen van antieke stammen. Filmpje drie behandelde ik de vraag of een bekend IJzertijdfort ook het fort was dat Hannibal stormenderhand innam. Over al deze onderwerpen weten we niets, rien, nichts, nothing, nada, niente.

Lees verder

Een vlechtende rivier

De vlechtende bovenloop van de Durance

In Hannibal in de Alpen, dat volgende week woensdag in de winkels komt, behandel ik de onmogelijkheid vast te stellen waar de Karthaagse generaal met z’n olifanten de Alpen is overgestoken. Een onbelangrijke vraag natuurlijk, maar er is veel over geschreven, ook door hedendaagse wetenschappers. Ik benut de onbeantwoordbare vraag dan ook om uit te leggen dat we weinig hebben aan onderzoekers die “hebbes!” roepen voordat ze weten over welke data ze beschikken.

In een eerste filmpje legde ik uit dat onze reconstructie van Hannibals krijgsplan afhankelijk is van de plek waar hij de Rhône overstak. Een tweede filmpje behandelde het lokaliseren van de woonplaatsen van antieke stammen. Filmpje drie behandelde ik de vraag of een bekend IJzertijdfort ook het fort was dat Hannibal stormenderhand innam. Het vorige filmpje behandelde bronkritiek.

Lees verder

Trok Hannibal langs de Drac?

De vallei van de Drac

In Hannibal in de Alpen, dat volgende week woensdag wordt gepresenteerd, behandel ik de onmogelijkheid vast te stellen waar de Karthaagse generaal met z’n olifanten de Alpen is overgestoken. Ik benut die op zich niet heel belangrijke vraag om te tonen hoe veelkleurig mijn vak is.

In een eerste filmpje legde ik uit dat onze reconstructie van Hannibals krijgsplan afhankelijk is van de plek waar hij de Rhône overstak. Een tweede filmpje behandelde het lokaliseren van de woonplaatsen van antieke stammen. In het vorige filmpje behandelde ik de vraag of een bekend IJzertijdfort ook het fort was dat Hannibal stormenderhand innam.

Lees verder

Bestormde Hannibal La Mure?

La Mure

Zoals ik in een eerder stukje al schreef, heb ik de coronacrisis gebruikt om twee boeken over Karthago te schrijven. De vergeten oorlog gaat over de Eerste Punische Oorlog (264-241 v.Chr.) en verschijnt in maart. De presentatie van Hannibal in de Alpen is op woensdagmiddag 19 januari. Het boek gaat over de onmogelijkheid vast te stellen waar de Karthaagse generaal met z’n olifanten de Alpen is overgestoken. Ik benut die vraag om te tonen hoe veelkleurig mijn vak is.

In het eerste filmpje legde ik uit dat onze reconstructie van Hannibals krijgsplan afhankelijk is van de plek waar hij de Rhône overstak en in het tweede filmpje had ik het over het lokaliseren van antieke stammen. In het derde filmpje sta ik in op de heuvel voor het kasteel van La Mure en bespreek ik de vraag of het IJzertijdfort ook het fort was dat door Hannibals manschappen stormenderhand is ingenomen.

Lees verder

Was Hannibal bij Rochefort?

Rochefort

Waar Hannibal de Alpen overstak, is irrelevant. Het heeft desondanks niet aan wetenschappers ontbroken die beweerden de locatie van Hannibals Kraftakt te kennen. Meestal hadden ze al vastgesteld welke pas het moest wezen, en bogen ze daarna de weinige data zo dat die bij hun hypothese paste. Men redeneerde dus naar een conclusie toe. Aangezien de data niet alleen schaars zijn maar ook ambigu, passen ze bij elke hypothese en is er dus nul bewijs voor wat dan ook. Dit is gewoon slechte wetenschap.

In juli reisde ik met mijn zakenpartner door de Franse Alpen om nog een keer de diverse locaties te bekijken. Gekleed in een Tunesisch gewaad maakte ik zeven filmpjes, die er dankzij Kees Huijser ook nog een leuk uitzien. Eén ervan presenteerde ik al. Daarin leg ik uit dat we niet weten waar Hannibal de Rhône overstak, wat jammer is, omdat een noordelijke oversteekplek een sterk argument zou zijn tegen de hypothese dat hij altijd langs de Durance heeft willen trekken.

Lees verder

Waar stak Hannibal de Rhône over?

De samenvloeiing van Durance en Rhône; links achteraan Avignon

Wie wil weten waar Hannibal de Alpen overstak, moet weten waar de plek was die in onze bronnen Het Eiland wordt genoemd. We weten niet waar dat is, maar het was in elk geval vier dagmarsen ten noorden van de plek waar de Karthagers de Rhône overstaken. Dat weten we ook al niet.

Hieronder leg ik de problematiek uit, staand op een heuvel bij de samenvloeiing van Rhône en Durance.  Het waaide hard maar een Tunesische kashabia hield mij warm terwijl ik uitlegde dat onze onwetendheid extra frustrerend is omdat zo de reconstructie van Hannibals strijdplan ook onmogelijk is.

***

[wordt vervolgd]

***

Het boek Hannibal in de Alpen is hier te bestellen. Het boek De vergeten oorlog verschijnt in maart, en u kunt het daar bestellen. De presentatie van Hannibal in de Alpen is op woensdagmiddag 19 januari van 15:00-16:00 uur. Meekijken kan hier.

« Oudere berichten Nieuwere berichten »

© 2024 Karthago

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑