Hannibal in de Alpen | De vergeten oorlog

Tag: Eerste Punische Oorlog

De vlakte van Uthina

De vlakte van Uthina

De Eerste Punische Oorlog zou in 256 v.Chr. beslist hebben kunnen zijn door consul Regulus, die na een enorme overwinning op zee een leger overzette naar Afrika. Hij landde bij Aspis, plunderde omgeving (inclusief Kerkouane) en rukte op richting Tunis. Bij Uthina of Adys, dat u hierboven ziet, versloeg hij een Karthaags leger. De aanval op Karthago mislukte en het lot van Regulus is onbekend.

Regulus kwam oprukken vanaf rechts. Tunis is links achteraan te zien als een lichte witte streep.

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

De enterbrug

De “corvus”

De Eerste Punische Oorlog is weleens getypeerd als een gevecht tussen een olifant en een walvis, waarbij de Romeinse Republiek dan het landdier zou zijn en Karthago het zeedier. De beeldspraak is nogal ongelukkig, want als er in de populaire opinie nou één Karthaags beest is geweest, dan is het toch de olifant. Dat gezegd zijnde: de Eerste Punische Oorlog was een asymmetrische oorlog. De ene partij was een zeemacht en de andere landmacht.

In zo’n geval kan de oorlog op maar twee manieren eindigen. Óf de partijen zijn oorlogsmoe, zoals gebeurde na de Eerste Peloponnesische Oorlog (460-445), óf de partijen passen zich aan elkaar aan. Rome deed dat laatste door zichzelf opnieuw uit te vinden als een zeemacht. Daarbij speelde de enterbrug, ook bekend als corvus, een belangrijke rol. Hierboven een model, gemaakt door Martin Lokaj. Hiermee kon een zeeslag, waarbij het vaak draaide om het rammen van andere schepen, vrij eenvoudig worden omgezet in iets dat leek op een landslag.

Rome boekte er enorme successen mee, maar zag uiteindelijk ervan af, en won de beslissende zeeslag bij de Egadische Eilanden door schepen te bouwen die vooral snel waren.

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

Messina

Messina

Dit is het Sarajavo van de Eerste Punische Oorlog: Messina. Aan de overkant ziet u de teen van Italië, vooraan de haven.

De stad was bezet door piraten, sommigen vroegen hulp in Karthago, anderen in Rome. Daardoor kwamen de twee grootmachten tegenover elkaar te staan. De militaire commandanten ter plekken begrepen als eersten dat een conflict om deze havenstad niet lokaal kon blijven en probeerden te de-escaleren, maar helaas deden ze dat niet gelijktijdig.

Lees verder

Een Karthaagse munt

Munt uit Karthago (Bode-museum, Berlijn)

Het Bode-museum in Berlijn heeft een fenomenale collectie munten. Daar hoort ook bovenstaand exemplaar bij. Mijn foto is niet de allerbeste, ik weet het, maar het is duidelijk genoeg dat er een prachtig portret op staat. Een bedeltjes-halssnoer als dit heb ik nog nooit ergens gezien, maar dit model oorbel is werkelijk opgegraven.

Maar wie is deze dame? Het is vermoedelijk de godin Tanit, die erg populair was bij de Karthagers, maar de iconografie is gebaseerd op de Griekse godin Persefone. Dat was een vruchtbaarheidsgodin en het is geen toeval dat ze graanaren in het haar heeft gevlochten. Dit soort overnames van elkaars beeldentaal hoeven ons niet te verbazen. De Germanen hadden een godin die ze vereerden in een vorm die de Romeinen associeerden met Isis. De oorspronkelijke bewoners van Rio de Janeiro vereren nog altijd een godin Yemanja waarvan de iconografie is gebaseerd op de christelijke heilige Maria.  Het illustreert de veelkleurigheid van de antieke cultuur.

Lees verder

De helm van een huurling

Attisch-Chalcidische helm (Museo archeologico Antonio Salinas, Palermo)

Hoewel mijn boek De vergeten oorlog krijgsgeschiedenis is, ben ik niet zo geïnteresseerd in de tactische details. Daarover schrijven, wordt al snel een soort geweldsporno. Echt belangrijk is het ook niet. Het draait bij een conflict om de uitkomst en ook om de oorzaken en de gevolgen. Zelf ben ik geboeid door de kenbaarheid van het verleden, dus ik ga een discussie over deze of gene bron niet uit de weg. Maar om eerlijk te zijn: de fascinatie die sommigen hebben voor wapens, voor tactiek en voor de praktijk van het bloedvergieten, daar kan ik niks mee.

Ik kan dus weinig meer zeggen over bovenstaande helm dan dat ‘ie te zien is in het Museo archeologico “Antonio Salinas” in Palermo, waar ik lang geleden één keer ben geweest. Bij latere bezoeken was het museum in verbouwing, al begrijp ik dat het inmiddels is heropend. Als ik toch weer eens naar Sicilië zou kunnen…

Lees verder

Karthaags oorlogsschip

De ram van een Punisch Oorlogsschip (Archeologisch Museum, Marsala)

Op Facebook noem ik zo nu en dan, bij wijze van running gag, wel eens een wetenschapsnieuwtje “de wauw van de week”. Deze week heb ik er maar eens een van eigen terrein gehaald: de hierboven afgebeelde scheepsram. Aan de bovenkant is een inscriptie te lezen waaruit blijkt dat het voorwerp is gemaakt in Karthago.

Het voorwerp is opgedoken bij de Egadische Eilanden ten westen van Sicilië, waar de Romeinen in 241 v.Chr. een zeeslag uitvochten met de Karthagers. Beide partijen waren oorlogsmoe: de Eerste Punische Oorlog duurde al drieëntwintig jaar. (Het was het langste en grootste gewapende conflict uit de Oudheid.) Het is zeer aannemelijk dat deze ram bij die gelegenheid is beland op de zeebodem: een stille getuige van de Romeinse overwinning, de Romeinse verovering van Sicilië én het begin van Romes wereldheerschappij.

Lees verder

© 2024 Karthago

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑