Dit is niet Hannibal
Er is geen boek over de Karthaagse veldheer Hannibal, nee, er is geen boek over Karthago, of bovenstaande kop staat erin. De buste is gevonden in Capua (even ten noorden van Napels) en dateert uit de tweede of misschien derde eeuw na Christus. Door de sterke contrasten van de foto is het wat je noemt een markante kop. Daarmee is de foto beter dan het origineel, dat eigenlijk nogal vlak is.
Probleem: het kan onmogelijk een portret zijn van Hannibal, zelfs geen Romeinse kopie van zijn portret. De Karthager had namelijk aan het begin van zijn campagne in Italië een oog verloren en bovenstaande heer heeft er echt twee, compleet met pupil. Afgaand op de helm zou ik eerder denken aan een praetoriaanse gardist, maar dat is ook maar een losse gedachte.
Er is nog iets grappigs aan de hand. U vindt deze foto echt overal online en het is steeds hetzelfde plaatje, dat volgens mij afkomstig is uit de bekorte uitgave van de eerste drie delen van de Römische Geschichte van Theodor Mommsen. De foto is in die uitgave, zoals destijds gebruikelijk, bewerkt en verbeterd. Ik denk dat ik het herken aan de groeven die de baard op de kin en de snor moeten suggereren. Ze lijken wat donkerder te zijn gemaakt.
Hoe dat ook zij, de foto is zó vaak gereproduceerd dat ze onderdeel is geworden van de traditie. Soms staat er netjes bij dat er geen reden is aan te nemen dat dit werkelijk Hannibal is. Evengoed wordt de foto dan toch afgedrukt. Hij hoort bij Hannibal, net als zijn olifanten.
Heel misschien is het eigenlijke portret overigens wél bekend. Het zou kunnen dat de baardloze god Melqart die op sommige munten staat, een portret is van de Karthaagse veldheer, zoals de baardige Melqart die op andere munten staat, zijn vader Hamilkar voorstellen kan.
Melqart met de trekken van Hannibal?
Zou kunnen. Voorstellen kan. We weten het gewoon niet.
De kwestie is niet onbeduidend. Doorgaans stonden op munten alleen koningsportretten. Als Hamilkar en Hannibal zichzelf op munten afbeeldden, streefden ze blijkbaar naar de alleenheerschappij. De familiecultus voor de god Melqart, de Fenicische beschermheer van het koningschap, is een andere aanwijzing in dezelfde richting. Voorlopig is dit echter een open kwestie.
