Saguntum

Toen Hannibal (in zijn eigen Punische taal: Hanba’al, “genade van Ba’al”) in 247 v.Chr. werd geboren, stond zijn geboortestad Karthago op het punt een lange en belangrijke oorlog te verliezen, de Eerste Punische Oorlog (264-241 v.Chr.). De stad was de welvarendste zeehaven van de Middellandse Zee geweest en had rijke provincies bezeten, maar het was onvoldoende om én tegen de Romeinen én tegen Numidië te vechten. Uiteindelijk nam Rome niet alleen Sicilië in bezit, maar ook Sardinië en Corsica. De vernedering moet grote indruk gemaakt hebben op de jonge Hannibal.

Hij was de oudste zoon van de Karthaagse generaal Hamilkar Barka, die de jongen in 237 meenam naar Iberië. Daar waren verschillende Karthaagse steden, zoals Gadir (“kasteel”, het moderne Cádiz) en Malkah (“koningsstad”, Málaga). Nieuw-Karthago, het huidige Cartagena, zou korte tijd later worden gesticht. De oude naam van Córdoba is onbekend, hoewel het Punische element Kart, “stad”, herkenbaar is in de naam.

Hamilkar voegde nieuwe gebieden toe aan Karthago’s informele rijk. Op deze manier compenseerde Karthago zich voor het verlies van overzeese gebiedsdelen. De Romeinse geschiedschrijver Livius weet te melden dat Hannibals vader zijn zoontje een eed lied afleggen de Romeinen eeuwig te zullen haten. Of het verhaal waar is, staat natuurlijk te bezien, maar het typeert wel hoe de Romeinen hun grote tegenstander zagen. Ze begrepen dat de Karthagers verdraaid goede redenen hadden om Rome te haten.

Toen Hamilkar in 229 v.Chr. stierf, nam zijn schoonzoon Hasdrubal de Schone het bevel over. Hij verbeterde de Karthaagse positie met diplomatieke middelen, waaronder huwelijken tussen Karthagers en Iberiërs. Zo trouwde Hannibal met een inheemse prinses. Het is waarschijnlijk dat het echtpaar in deze jaren Karthago bezocht.

In 221 werd Hasdrubal vermoord en kozen de Karthaagse soldaten in Iberië Hannibal tot bevelhebber, een besluit dat door de regering in het moederland lijkt te zijn bekrachtigd. De zesentwintigjarige generaal keerde terug naar de agressieve militaire politiek van zijn vader en viel de stammen in het binnenland aan. In 220 veroverde hij Salamanca.

Het volgende jaar belegerde hij Saguntum, een Romeinse bondgenoot. Aangezien Rome bezig was met de Tweede Illyrische Oorlog en niet in staat was zijn bondgenoot te steunen, viel Saguntum na een blokkade van acht maanden. Reeds in de Oudheid werd gediscussieerd over de vraag of de inname van Saguntum een schending was van een verdrag tussen Hasdrubal en de Romeinse Republiek. Het is onmogelijk dit probleem op te lossen. Feit is wel dat de Romeinen zich beledigd voelden, en eisten dat Hannibal door de Karthaagse regering zou worden uitgeleverd.

[Wordt vervolgd. Uiteraard is dit stukje reclame voor mijn boek Hannibal in de Alpen, dat u hier kunt bestellen.]