Hannibal in de Alpen | De vergeten oorlog

Categorie: Museumstuk (Pagina 1 van 4)

De triomf van Hercules

De triomf van Hercules

Op het Forum Boarium, de Romeinse veemarkt bij de Tiber, stonden diverse tempels. Eén daarvan was gewijd aan Hercules. Er is weleens geopperd dat de Romeinen de halfgod lange tijd gebruikten in hun zelfpresentatie. Ik ben er niet door overtuigd. Dit vergulde beeld, te zien in de Capitolijnse Musea in Rome, toont Hercules met de appels van de Hesperiden in zijn hand. Het beeld is na de Derde Punische Oorlog opgericht door de zegevierende generaal Scipio Aemilianus. Dat de appels van de Hesperiden, die als dochters van Atlas ergens in Afrika woonden, een symbool waren voor Karthago, vind ik dan weer wel overtuigend.

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

Nog maar eens een helm

Italo-Korinthische helm

Ik ben nooit in New York geweest, maar mijn zakenpartner en zijn echtgenote bezochten het Metropolitan Museum wel en fotografeerden er deze helm. Hij komt uit zuidelijk Italië en dateert uit de eerste helft van de derde eeuw. Misschien is hij gedragen geweest door een van de soldaten van Pyrrhos of een Griekse soldaat die als bondgenoot van de Romeinen op Sicilië meevocht tegen de Karthagers. Wie zal het zeggen?

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

Een Keltisch harnas

Een Keltisch harnas (Museum für Kunst und Gewerbe, Hamburg)

Kelten of Galliërs speelden als Karthaagse bondgenoten een rol in zowel de Eerste als de Tweede Punische Oorlog. En ook in de entr’acte, toen de Romeinen en hun bondgenoten in de slag bij Telamon Italië verdedigden tegen een enorme schare Kelten.

Het is verleidelijk bij Kelten te denken aan naakte krijgers à la De Stervende Galliër, maar zo was het niet. Ze waren keurig bewapend. Hier is een voorbeeld van een harnas, nu te zien in het Hamburgse Museum für Kunst und Gewerbe, en gevonden bij Canosa op de rand van de Povlakte.

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

Een Karthaagse krijgsolifant

Iberische munt (collectie British Museum, Londen)

De olifant zal wel eeuwig met Karthago geassocieerd blijven en dat is ook helemaal niet erg. De Karthagers zelf gebruikten de dikhuiden al als hun symbool – of beter: die indruk krijg je weleens als je ziet dat olifanten regelmatig stonden afgebeeld op hun munten. Deze prachtige munt is geslagen in het huidige Spanje, waar de Karthagers verschillende nederzettingen hadden.

Vergelijk dit dier eens met het logge beest op deze munt uit Italië. De maker van de Spaanse munt had weleens een krijgsolifant van dichtbij gezien; degene die de Italiaanse munt sloeg, kende alleen circusolifanten.

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

Een Punische votiefstèle

Een Punische grafsteen

Dit is een votiefstèle uit de derde eeuw v.Chr., gevonden in Lilybaion, het huidige Marsala op het westelijkste puntje van Sicilië, en momenteel te zien in het Museo archeologico Antonio Salinas in Palermo.

Hanno, zoon van Adoniba’al, kleinzoon van Gerashtart, achterkleinzoon van Adoniba’al, wijdde dit aan Ba’al Hammon, omdat de god zijn stem heeft gehoord. Zegen hem.

Lees verder

De slag bij Telamon

Een Keltische helm (Kunsthistorisch Museum, Boedapest)

Een van de belangrijkste gevolgen van de Eerste Punische Oorlog, zo betoog ik in De vergeten oorlog, was dat de volken van Italië steeds meer een eenheid begonnen te worden. Het zou nog twee eeuwen duren voordat het werkelijk zo was, maar het begin was er en dat bleek tijdens de slag bij Telamon in 225 v.Chr. In dat jaar viel een enorm grote groep Keltische krijgers Italië binnen maar soldaten uit het hele Apennijnse Schiereiland schoten onder Romeinse leiding de Etruskische steden te hulp. Hannibal lijkt niet begrepen te hebben dat hij, toen hij zeven jaar later naar Italië kwam, volstrekt kansloos was tegen de talrijke Italische bevolking.

Deze Keltische helm is gevonden bij de Etruskische stad Chiusi en is nu te zien in het Kunsthistorisch Museum in Boedapest.

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

Maar weer eens een olifant

Munt uit Arezzo

De moderne Italiaanse stad Arezzo is een voortzetting van de oude Etruskische stad Arretium. Tijdens de Tweede Punische Oorlog sloeg de stad deze munten met aan de voorkant een een evident negroïde kop en op de achterkant een olifant. De munt komt uit het Altes Museum in Berlijn.

Maar dit is geen krijgsolifant. Dit is een logge dikhuid met een belletje. Misschien een circusdier? En zo ja, wat zegt dat over de man op de voorzijde? Een krijgsgevangene die eveneens in het theater mocht optreden, interessant om zijn huidskleur?

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

Een Italische helm

Helm uit Midden Italië (Villa Giulia, Rome)

De Villa Giulia, een van de mooiste gebouwen uit de Italiaanse Renaissance, ligt even ten noorden van het historische centrum van Rome. Er is een enorm museum ondergebracht voor  Etruskische en Vroeg-Romeinse cultuur.

Bij de collectie behoort ook de bovenstaande helm, die is gemaakt in de eerste helft van de derde eeuw v.Chr. Dit was het soort hoofdbedekking waarmee Romeinse legionairs ten strijde trokken in de Eerste Punische Oorlog. Aangezien helmen redelijk lang mee gingen, mogen we aannemen dat het voorwerp ook nog gedragen kan zijn geweest in de Tweede Punische Oorlog.

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

Een Karthaagse munt

Munt uit Karthago (Bode-museum, Berlijn)

Het Bode-museum in Berlijn heeft een fenomenale collectie munten. Daar hoort ook bovenstaand exemplaar bij. Mijn foto is niet de allerbeste, ik weet het, maar het is duidelijk genoeg dat er een prachtig portret op staat. Een bedeltjes-halssnoer als dit heb ik nog nooit ergens gezien, maar dit model oorbel is werkelijk opgegraven.

Maar wie is deze dame? Het is vermoedelijk de godin Tanit, die erg populair was bij de Karthagers, maar de iconografie is gebaseerd op de Griekse godin Persefone. Dat was een vruchtbaarheidsgodin en het is geen toeval dat ze graanaren in het haar heeft gevlochten. Dit soort overnames van elkaars beeldentaal hoeven ons niet te verbazen. De Germanen hadden een godin die ze vereerden in een vorm die de Romeinen associeerden met Isis. De oorspronkelijke bewoners van Rio de Janeiro vereren nog altijd een godin Yemanja waarvan de iconografie is gebaseerd op de christelijke heilige Maria.  Het illustreert de veelkleurigheid van de antieke cultuur.

Lees verder

De helm van een huurling

Attisch-Chalcidische helm (Museo archeologico Antonio Salinas, Palermo)

Hoewel mijn boek De vergeten oorlog krijgsgeschiedenis is, ben ik niet zo geïnteresseerd in de tactische details. Daarover schrijven, wordt al snel een soort geweldsporno. Echt belangrijk is het ook niet. Het draait bij een conflict om de uitkomst en ook om de oorzaken en de gevolgen. Zelf ben ik geboeid door de kenbaarheid van het verleden, dus ik ga een discussie over deze of gene bron niet uit de weg. Maar om eerlijk te zijn: de fascinatie die sommigen hebben voor wapens, voor tactiek en voor de praktijk van het bloedvergieten, daar kan ik niks mee.

Ik kan dus weinig meer zeggen over bovenstaande helm dan dat ‘ie te zien is in het Museo archeologico “Antonio Salinas” in Palermo, waar ik lang geleden één keer ben geweest. Bij latere bezoeken was het museum in verbouwing, al begrijp ik dat het inmiddels is heropend. Als ik toch weer eens naar Sicilië zou kunnen…

Lees verder

« Oudere berichten

© 2024 Karthago

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑