Hannibal in de Alpen | De vergeten oorlog

Categorie: Italië

Nog maar eens een helm

Italo-Korinthische helm

Ik ben nooit in New York geweest, maar mijn zakenpartner en zijn echtgenote bezochten het Metropolitan Museum wel en fotografeerden er deze helm. Hij komt uit zuidelijk Italië en dateert uit de eerste helft van de derde eeuw. Misschien is hij gedragen geweest door een van de soldaten van Pyrrhos of een Griekse soldaat die als bondgenoot van de Romeinen op Sicilië meevocht tegen de Karthagers. Wie zal het zeggen?

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

De slag bij Telamon

Een Keltische helm (Kunsthistorisch Museum, Boedapest)

Een van de belangrijkste gevolgen van de Eerste Punische Oorlog, zo betoog ik in De vergeten oorlog, was dat de volken van Italië steeds meer een eenheid begonnen te worden. Het zou nog twee eeuwen duren voordat het werkelijk zo was, maar het begin was er en dat bleek tijdens de slag bij Telamon in 225 v.Chr. In dat jaar viel een enorm grote groep Keltische krijgers Italië binnen maar soldaten uit het hele Apennijnse Schiereiland schoten onder Romeinse leiding de Etruskische steden te hulp. Hannibal lijkt niet begrepen te hebben dat hij, toen hij zeven jaar later naar Italië kwam, volstrekt kansloos was tegen de talrijke Italische bevolking.

Deze Keltische helm is gevonden bij de Etruskische stad Chiusi en is nu te zien in het Kunsthistorisch Museum in Boedapest.

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

De Via Appia

De Via Appia

Waar ter wereld je ook gaat, taal is het duurzaamste erfgoed. Wie weleens met de auto naar Rome is gereden, kent de namen van de huidige autostrade, die teruggaan op de Romeinse heerbanen. Je kunt bijvoorbeeld zuidwaarts rijden langs de Tiber over de Via Flaminia, waarvan de bouw vlak in 220 v.Chr. is begonnen. Een andere route is die langs de Tyrreense kust: de Via Aurelia, begonnen in 241 v.Chr. De afslagen van de Grande Raccordo Anulare rond Rome hebben oeroude namen: de Via Salaria naar het noorden, de Via Tiburtina naar het noordoosten, de Via Latina naar het oosten, de Via Appia naar het zuidoosten.

Van die laatste weg, begonnen in 310 v.Chr., is het originele plaveisel bewaard. Hierover reisden kooplieden van Rome naar Capua, hierover marcheerden de legionairs die Macedonië en Griekenland onderwierpen, hier stonden de kruisen van de zesduizend slaven die met Spartacus omkwamen, hierover wandelde Paulus naar Rome, en dan sla ik nog het een en ander over.

Lees verder

Maar weer eens een olifant

Munt uit Arezzo

De moderne Italiaanse stad Arezzo is een voortzetting van de oude Etruskische stad Arretium. Tijdens de Tweede Punische Oorlog sloeg de stad deze munten met aan de voorkant een een evident negroïde kop en op de achterkant een olifant. De munt komt uit het Altes Museum in Berlijn.

Maar dit is geen krijgsolifant. Dit is een logge dikhuid met een belletje. Misschien een circusdier? En zo ja, wat zegt dat over de man op de voorzijde? Een krijgsgevangene die eveneens in het theater mocht optreden, interessant om zijn huidskleur?

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

Een Italische helm

Helm uit Midden Italië (Villa Giulia, Rome)

De Villa Giulia, een van de mooiste gebouwen uit de Italiaanse Renaissance, ligt even ten noorden van het historische centrum van Rome. Er is een enorm museum ondergebracht voor  Etruskische en Vroeg-Romeinse cultuur.

Bij de collectie behoort ook de bovenstaande helm, die is gemaakt in de eerste helft van de derde eeuw v.Chr. Dit was het soort hoofdbedekking waarmee Romeinse legionairs ten strijde trokken in de Eerste Punische Oorlog. Aangezien helmen redelijk lang mee gingen, mogen we aannemen dat het voorwerp ook nog gedragen kan zijn geweest in de Tweede Punische Oorlog.

Meer hierover in mijn boek over de Eerste Punische Oorlog, De vergeten oorlog. U bestelt het hier.

Messina

Messina

Dit is het Sarajavo van de Eerste Punische Oorlog: Messina. Aan de overkant ziet u de teen van Italië, vooraan de haven.

De stad was bezet door piraten, sommigen vroegen hulp in Karthago, anderen in Rome. Daardoor kwamen de twee grootmachten tegenover elkaar te staan. De militaire commandanten ter plekken begrepen als eersten dat een conflict om deze havenstad niet lokaal kon blijven en probeerden te de-escaleren, maar helaas deden ze dat niet gelijktijdig.

Lees verder

De helm van een huurling

Attisch-Chalcidische helm (Museo archeologico Antonio Salinas, Palermo)

Hoewel mijn boek De vergeten oorlog krijgsgeschiedenis is, ben ik niet zo geïnteresseerd in de tactische details. Daarover schrijven, wordt al snel een soort geweldsporno. Echt belangrijk is het ook niet. Het draait bij een conflict om de uitkomst en ook om de oorzaken en de gevolgen. Zelf ben ik geboeid door de kenbaarheid van het verleden, dus ik ga een discussie over deze of gene bron niet uit de weg. Maar om eerlijk te zijn: de fascinatie die sommigen hebben voor wapens, voor tactiek en voor de praktijk van het bloedvergieten, daar kan ik niks mee.

Ik kan dus weinig meer zeggen over bovenstaande helm dan dat ‘ie te zien is in het Museo archeologico “Antonio Salinas” in Palermo, waar ik lang geleden één keer ben geweest. Bij latere bezoeken was het museum in verbouwing, al begrijp ik dat het inmiddels is heropend. Als ik toch weer eens naar Sicilië zou kunnen…

Lees verder

Pyrrhos

Pyrrhos

Dit is een van de beroemdste portretten uit de Oudheid: Pyrrhos, de koning van Epeiros, een staat die lag in het zuiden van het huidige Albanië en het noordwesten van Griekenland. Ik weet nooit goed ik het woord moet spellen, want ik wil niet invisibiliseren en neig er daarom naar Griekse woorden zo Grieks mogelijk weer te geven. Ik vind echter ook dat de Romeinse provincienamen zó ingeburgerd zijn dat je daar van moet afblijven. Dus Epirus. Dat Pyrrhos dan weer Purrhos zou zijn, gaat me ook te ver. Ik ben gewoon niet consequent maar dat is geen enkel systeem.

Bovenstaand portret is gevonden in de Villa van de Papyri in Herculaneum en is nu te zien in het Nationaal Archeologisch Museum in Napels.

Lees verder

© 2024 Karthago

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑